Khi năm 2025 sắp kết thúc, thị trường tiền điện tử đang đổ dồn sự chú ý vào hai sự kiện ra mắt token rất được mong đợi: Monad và MegaETH. Cả hai dự án đều đang chuẩn bị cho các sự kiện token vào cuối năm, hứa hẹn tạo nên một trong những đợt ra mắt lớn nhất mùa. Gần như chắc chắn rằng họ sẽ chiếm lĩnh các tiêu đề tin tức, sự quan tâm của cộng đồng và dòng vốn, việc so sánh trực diện hai dự án này là điều hoàn toàn hợp lý.
Đọc thêm: Monad là gì ? Blockchain Layer 1 đình đám sắp ra mắt token có gì đặc biệt ?
Đáng chú ý, đợt bán công khai của MegaETH đã thu hút khoảng 450 triệu USD cam kết so với mức trần 50 triệu USD, cho thấy tỷ lệ đăng ký vượt mức khoảng 8,9 lần dựa trên các số liệu được báo cáo công khai. Điều làm cho cuộc đối đầu này trở nên thú vị là trong khi cả hai đều đặt mục tiêu thay đổi cuộc chơi cho các chuỗi tương thích EVM (Máy ảo Ethereum) và tốc độ giao dịch, họ lại tiếp cận vấn đề từ những hướng rất khác nhau.
Hiệu suất, kiến trúc và tốc độ giao dịch
Về hiệu suất và kiến trúc, Monad tự định vị mình là một Layer 1 thế hệ mới được xây dựng từ đầu để tối ưu hiệu suất. Dự án tuyên bố đạt 10.000 giao dịch mỗi giây (TPS), thời gian khối một giây và tính hoàn thiện "khe cắm đơn" (single slot finality), đồng thời duy trì khả năng tương thích hoàn toàn với EVM. Kiến trúc của Monad sử dụng thực thi song song, tức là xử lý nhiều giao dịch đồng thời, và một lớp cơ sở dữ liệu tùy chỉnh để tối ưu hóa quyền truy cập trạng thái.
how Monad achieves 10,000 TPS on the EVM ⬇️ pic.twitter.com/croi453SeX
— Monad (mainnet arc) (@monad) August 27, 2024
Ngược lại, MegaETH nghiêng về khuôn khổ "thời gian thực". Họ định vị mình là chuỗi EVM (hoặc L2) "thời gian thực" đầu tiên với độ trễ dưới mili giây, mục tiêu TPS khổng lồ với con số 100.000+ được trích dẫn, và một mô hình thực thi truyền phát (streaming execution). Testnet của họ đã cho thấy con số khoảng 20.000 TPS và tuyên bố trần lý thuyết còn cao hơn nhiều.
Introducing the MegaETH public testnet.
— MegaETH (@megaeth) March 21, 2025
20,000 tps / 1.7 gigagas/s of pure, single-threaded performance alongside 10 ms blocktimes.
You will remember what real-time feels like. pic.twitter.com/HBB3V2Ai78
Do đó, trong khi cả hai chuỗi đều hứa hẹn hiệu suất cao, họ đi theo những con đường hơi khác nhau: Monad xây dựng thông lượng cao thông qua cơ chế song song thông minh và thực thi trả sau, trong khi MegaETH đặt cược vào khả năng phản hồi cấp độ mili giây và truyền phát liên tục, tối ưu cho các ứng dụng thời gian thực.
Gây quỹ, bán token và định hướng cộng đồng
Chiến lược gây quỹ của hai dự án phản ánh những triết lý khác biệt. Monad trông rất giống một "gã khổng lồ" được hậu thuẫn bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm, thu hút sự chú ý đáng kể từ các tổ chức lớn như Dragonfly. Câu chuyện của họ thường nghiêng về thông điệp "công nghệ là trên hết, kỹ thuật là trên hết". Điều đó cho phép họ xây dựng một bộ máy tiếp thị rất tinh vi, định vị mình không chỉ nhanh mà còn là một L1 được nghiên cứu sâu và xây dựng nghiêm ngặt mà các nhà phát triển nghiêm túc sẽ tin tưởng.
Ngược lại, MegaETH đã chọn một lộ trình "thuần crypto" hơn. Theo sách trắng của họ, đợt bán công khai MEGA được cấu trúc thông qua một cuộc đấu giá kiểu Anh, và một phần token được phân bổ cho sự tham gia tích cực và gắn kết cộng đồng. Lịch sử gây quỹ của họ cũng cho thấy một thành phần cơ sở mạnh mẽ, không hoàn toàn dựa vào các quỹ đầu tư lớn. MegaETH dường như thưởng cho những người dùng sớm tham gia tích cực nhất thông qua cấu trúc bán công khai và các chiến dịch thưởng dựa trên hoạt động testnet.
Đọc thêm: Cách "bảo toàn" lợi nhuận khi tham gia presale MegaETH trên Echo
Sự khác biệt về văn hóa này, một bên là "động cơ thể chế" và một bên là "cuộc biểu tình thuần crypto", tạo nên một giai điệu khác nhau cho hai mạng lưới. Vấn đề không chỉ là tiền đến từ đâu, mà còn là họ đang xây dựng cho ai: Monad đang nói chuyện với các nhà xây dựng cơ sở hạ tầng nghiêm túc, trong khi MegaETH rõ ràng đang thu hút các ứng dụng phi tập trung nhạy cảm với độ trễ và người dùng thời gian thực như nhà giao dịch, game thủ và các nền tảng thanh toán.
Thương hiệu, tuyển dụng và chiến lược hệ sinh thái
Bộ mặt công chúng của MegaETH dựa nhiều vào ý tưởng về một "tương lai truyền phát". Trang web, giao diện testnet và tài liệu dành cho nhà phát triển của họ nói về các API thời gian thực, các nguyên tắc cơ bản cho nhà phát triển để xử lý giao dịch liên tục, và một trải nghiệm liền mạch giống như web2 cộng với các rào cản phi tín nhiệm.
Họ cũng đã tiết lộ một stablecoin, USDm, hợp tác với Ethena, được thiết kế để trợ cấp phí sequencer và làm cho các giao dịch vi mô (microtransactions) rẻ hơn. Điều này cho thấy tư duy tiếp cận thị trường của MegaETH: họ đang xây dựng cho các ứng dụng thời gian thực, trò chơi, thanh toán và các tương tác vi mô, có khả năng thu hút các kỹ sư quan tâm đến độ trễ và tương tác tức thời.
Trong khi đó, Monad tiếp thị bản thân nhiều hơn xung quanh khả năng của hệ thống và khả năng mở rộng. Đội ngũ của họ nhấn mạnh vào nghiên cứu cấp độ học thuật, các chương trình dành cho nhà phát triển (như máy gia tốc) tập trung vào công việc cơ sở hạ tầng nghiêm túc, và truyền thông của họ nghiêng về việc giải quyết "bộ ba bất khả thi" của blockchain một cách có nguyên tắc. Điều này làm cho Monad có cảm giác như một "chuỗi của các nhà xây dựng" (builders’ chain) cho DeFi, khả năng kết hợp và các ứng dụng thông lượng cao, nơi mà sự nghiêm ngặt về kiến trúc là quan trọng.
Rủi ro, đánh đổi và những điều cần theo dõi
Cả hai đều có những rủi ro và đánh đổi thực sự, và các dự án như thế này hiếm khi hoàn hảo ngay từ ngày đầu tiên.
Đối với Monad, rủi ro nằm ở sự phức tạp. Thực thi song song rất mạnh mẽ, nhưng việc phát hiện các phụ thuộc giao dịch, thực thi lại các giao dịch xung đột và đảm bảo tính xác định là những vấn đề không hề đơn giản. Nếu hệ thống dự đoán sai các phụ thuộc, nó có thể phát sinh chi phí thực thi lại. Ngoài ra, mặc dù tuyên bố yêu cầu phần cứng thấp, tính kinh tế của node, sự phi tập trung và thành phần của validator cuối cùng sẽ quyết định liệu Monad có thực sự mở rộng mà không bị tập trung hóa hay không.
Với MegaETH, rủi ro là sự phi tập trung và bảo mật. Các chuỗi thông lượng cao, độ trễ mili giây thường yêu cầu các sequencer chuyên biệt, có thể dẫn đến các điểm kiểm soát tập trung. Một số nhà quan sát lưu ý rằng sự phụ thuộc của MegaETH vào sequencer và tổng hợp ngoài chuỗi có thể ảnh hưởng đến mức độ "phi tín nhiệm" của hệ thống.
Ngoài ra còn có rủi ro về phân phối token: cơ chế đấu giá rất tốt để khám phá giá, nhưng sự phức tạp như khóa token, chiến dịch thưởng, hay yêu cầu KYC có thể loại trừ một số người tham gia bán lẻ. Thách thức khác là việc thực hiện hiệu suất đã hứa: MegaETH đặt mục tiêu 100.000 TPS trong sách trắng, nhưng con số testnet hiện tại (20.000 TPS) vẫn còn xa. Và trong khi stablecoin USDm là một thiết kế thông minh để trợ cấp phí, nó lại giới thiệu thêm rủi ro giao thức, chẳng hạn như rủi ro về chốt giá và quản lý dự trữ, cần được xử lý cẩn thận.
Bảng tóm tắt nhanh những so sánh chính giữa hai dự án
| Tiêu chí | Monad | MegaETH |
| Ý tưởng cốt lõi | Chuỗi EVM song song hóa được xây dựng cho thông lượng cao | "Blockchain tức thì" tập trung vào giao dịch dưới một giây |
| Phương pháp công nghệ | Thực thi song song với xử lý đường ống (pipelined) | Runtime tùy chỉnh cho phép hoàn thiện gần như tức thì |
| Mục tiêu hiệu suất | ~10.000+ TPS (giao dịch mỗi giây) với tốc độ tạo khối nhanh | Độ trễ dưới một giây và đồng bộ hóa trạng thái toàn cầu |
| Phong cách gọi vốn | Được hỗ trợ bởi các nhà đầu tư tổ chức lớn (Paradigm, Coinbase Ventures) | Được tài trợ bởi các nhà đầu tư và nhà xây dựng "thuần crypto" (Dragonfly, Figment) |
| Hệ sinh thái & Thương hiệu | Chỉn chu, tập trung vào marketing, ra mắt có cấu trúc | Gần gũi (grassroots), ưu tiên nhà xây dựng, marketing tối giản |
| Người dùng mục tiêu | Nhà phát triển cần L1 có khả năng mở rộng, thông lượng cao | Nhà phát triển xây dựng ứng dụng thời gian thực như game hoặc giao dịch |
| Câu chuyện tổng thể | "Ethereum, nhưng được song song hóa" | "Ethereum, nhưng tức thì" |
Kết luận
Tóm lại, Monad và MegaETH đại diện cho hai tầm nhìn rất khác biệt, mặc dù cả hai đều nhằm mục đích đẩy khả năng tương thích của Ethereum lên một chế độ hiệu suất mới. Monad là "võ sĩ hạng nặng": được thiết kế kỹ thuật sâu, xây dựng cho thông lượng cao và hấp dẫn các nhà xây dựng nghiêm túc. MegaETH là "vận động viên chạy nước rút": tập trung vào khả năng phản hồi thời gian thực, các ứng dụng nhạy cảm với độ trễ và một đợt ra mắt thuần cộng đồng.
Các nhà phát triển cần tính hoàn thiện khe cắm đơn xác định và một lộ trình di chuyển rõ ràng nên nghiên cứu kỹ Monad. Ngược lại, những ai cần trải nghiệm người dùng linh hoạt nhất có thể, với tính thanh khoản ban đầu hướng đến cộng đồng và cơ chế ra mắt hướng đến bán lẻ, có thể thấy MegaETH phù hợp hơn với ưu tiên của họ.
