Các công ty Trung Quốc đang hoạt động tại EU đối mặt nguy cơ gia tăng chi phí tuân thủ, rủi ro chính trị và gián đoạn chuỗi cung ứng khi các nhà hoạch định chính sách châu Âu đang xây dựng các kế hoạch đối phó cứng rắn hơn, theo phân tích của South China Morning Post (SCMP).
Làn sóng thắt chặt quy định đang lan rộng trên lục địa già, từ việc Pháp đe dọa đình chỉ hoạt động của nhà bán lẻ thời trang nhanh Shein, đến kế hoạch loại bỏ dần thiết bị viễn thông của Huawei Technologies và ZTE, cho tới vụ tịch thu gây chấn động của nhà sản xuất chip Nexperia tại Hà Lan.
Theo các chuyên gia, đề xuất mới nhất của Ủy ban châu Âu buộc các quốc gia thành viên loại bỏ thiết bị của hai "gã khổng lồ" công nghệ Trung Quốc khỏi mạng lưới viễn thông có thể trở thành rào cản pháp lý mới, đồng thời là hồi chuông cảnh báo với khoảng 3.000 doanh nghiệp Trung Quốc đang kinh doanh tại khu vực này.
Bên cạnh đó, động thái của các nhà chức trách Pháp nhắm vào Shein tuần trước càng làm dày đặc thêm bầu không khí e ngại, phản ánh sự giám sát ngày càng nghiêm ngặt của dư luận châu Âu đối với các công ty Trung Quốc. Nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ lo ngại trước "mê cung tuân thủ" do hệ thống quy định phức tạp của châu Âu tạo ra, theo Phòng Thương mại Trung Quốc tại EU.
Phản ứng dây chuyền từ căng thẳng địa chính trị
Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt với những thách thức địa chính trị ngày càng lớn, bị siết chặt giữa một bên là quan hệ xuyên Đại Tây Dương suy yếu sau khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng, và một bên là sự cạnh tranh gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh và xu hướng EU bị "gạt ra ngoài lề" đã làm leo thang các căng thẳng kéo dài với đối tác thương mại lớn này.
Căng thẳng EU-Trung Quốc đã bùng phát mạnh mẽ trong những tháng gần đây, không chỉ xoay quanh những vấn đề âm ỉ như tình trạng sản xuất dư thừa của Trung Quốc mà còn xuất phát từ lo ngại về an ninh và nguồn cung khoáng sản quan trọng.
"Châu Âu đang thể hiện sự không hài lòng với Trung Quốc. Sau vụ Nexperia, các sự việc tiếp nối nhau như hiệu ứng domino", nhà kinh tế học độc lập Andy Xie nhận định.
Chen Zhiwu, Giáo sư Tài chính tại Đại học Hong Kong cho rằng: "Nếu chỉ có sản phẩm của ZTE và Huawei bị hạn chế thì tác động kinh tế không quá lớn, nhưng hiệu ứng lan tỏa rộng hơn luôn là mối lo ngại".
Theo các nguồn tin giấu tên, Ủy ban Châu Âu (EC) được cho là đang thúc đẩy các quốc gia thành viên "loại bỏ" hai gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc.
Phản ứng trước thông tin này, người phát ngôn của ZTE đã gửi tuyên bố tới SCMP, bày tỏ sự quan ngại: "Những tuyên bố ẩn danh sẽ rất đáng tiếc nếu là sự thật và sẽ xâm phạm quyền của khách hàng trong việc lựa chọn công nghệ an toàn, bảo mật và đáng tin cậy của chúng tôi, những công nghệ dẫn đầu thị trường về nhiều mặt".
Người phát ngôn nhấn mạnh ZTE "chỉ yêu cầu được các cơ quan quản lý và nhà lập pháp đối xử công bằng và khách quan như bất kỳ nhà cung cấp nào khác".
Hôm 12/11, Phòng Thương mại Trung Quốc tại EU công bố báo cáo, gọi "sự bất ổn" là "đặc điểm nổi bật" trong hoạt động của các doanh nghiệp Trung Quốc. Một cuộc khảo sát của Phòng cho thấy 81% các công ty nhận thấy "sự bất ổn ngày càng gia tăng" trong môi trường kinh doanh của EU.
"Nhiều người chỉ ra sự chính trị hóa ngày càng tăng của các vấn đề thương mại và việc triển khai quy định dày đặc đã tạo ra một 'mê cung tuân thủ'", Phòng Thương mại cho biết.
Theo thống kê từ cơ quan này, các doanh nghiệp do Trung Quốc đầu tư hiện đang hoạt động tại khắp 27 thành viên EU, sử dụng hơn 260.000 nhân viên địa phương.
Gary Ng, nhà kinh tế cấp cao phụ trách khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng đầu tư Natixis của Pháp, cảnh báo Trung Quốc có thể đáp trả hành động của châu Âu bằng cách hạn chế nhập khẩu từ châu Âu hoặc kiểm soát xuất khẩu của chính mình.
"Đây có lẽ là điều đang diễn ra và tôi sẽ không ngạc nhiên nếu thấy căng thẳng leo thang giữa Trung Quốc và khối EU", ông Ng nhận định.
Ngay sau khi Tòa án The Hague (Hà Lan) tịch thu Nexperia từ các chủ sở hữu Trung Quốc vào tháng 9 vì lo ngại an ninh quốc gia, Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách áp đặt biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với chip Nexperia được hoàn thiện tại các cơ sở của Trung Quốc.
Dù Trung Quốc gần đây đã nới lỏng hạn chế xuất khẩu, thỏa thuận cuối cùng về số phận của công ty sản xuất chip này vẫn chưa đạt được. Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 13/11 bày tỏ hy vọng Hà Lan sẽ "nhanh chóng đề xuất các giải pháp thực chất, mang tính xây dựng" cho vấn đề Nexperia và "thực hiện các hành động cụ thể để khôi phục nhanh chóng và hiệu quả an ninh và sự ổn định của chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu từ nguồn gốc của nó".
Các nhà phân tích chỉ ra rằng, việc thay thế phần cứng của ZTE và Huawei trên mạng viễn thông sẽ khiến các nước châu Âu phải đối mặt với chi phí cao hơn. Sự chia rẽ nội bộ EU cũng là một yếu tố đáng kể.
Ông Chen cho biết, Đức và Hungary có thể phản đối bất kỳ lời kêu gọi nào của EC nhằm cắt đứt quan hệ với các tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc, do hai nước này không phải lúc nào cũng đồng tình với các thành viên EU khác. Đáng chú ý, Trung Quốc đã trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Đức trong năm nay và thiết lập quan hệ đối tác "mọi thời tiết" với Hungary vào năm ngoái.
Ngược lại, Ba Lan đã công bố kế hoạch vào năm 2024 nhằm loại bỏ dần thiết bị Trung Quốc khỏi cơ sở hạ tầng viễn thông, đặc biệt là mạng 5G, nơi Huawei và ZTE chiếm thị phần "đáng kể".
Vào năm 2023, EU đã yêu cầu các thành viên cấm Huawei Technologies và ZTE khỏi mạng 5G của họ càng sớm càng tốt, cáo buộc "rủi ro cao hơn đáng kể" so với các nhà cung cấp khác.
Trong một diễn biến khác, Chính phủ Pháp cho biết tuần trước rằng họ đang "khởi động thủ tục đình chỉ Shein" theo chỉ đạo của Thủ tướng Sebastien Lecornu, ngay sau khi thương hiệu thời trang nhanh này khai trương cửa hàng truyền thống đầu tiên trên thế giới tại Paris. Shein đã tìm cách đối thoại với chính quyền Pháp để phản hồi.
Trong tuyên bố vào ngày 14/11, Paris cho biết Shein đã xóa tất cả các sản phẩm bất hợp pháp khỏi nền tảng của mình và quá trình đình chỉ đã được chuyển đến tòa án. Tuyên bố cho biết thêm, các cuộc điều tra pháp lý chống lại Shein vẫn sẽ tiếp tục, với bốn cuộc điều tra do văn phòng công tố Paris tiến hành sau khi phát hiện ban đầu về việc bán búp bê tình dục không phù hợp cho trẻ em trên nền tảng thương mại điện tử Shein.
Đánh giá về bức tranh tổng thể, ông Gary Ng, chuyên gia phân tích của Natixis, chỉ ra: "Khả năng tiếp cận thị trường EU và Hoa Kỳ của hàng hóa Trung Quốc đang là mối quan tâm hàng đầu của tất cả các bên liên quan".
Ông Ng nhấn mạnh lợi thế cạnh tranh đang nghiêng về phía Bắc Kinh: "Xét về mặt kinh tế, với khả năng cạnh tranh về giá vượt trội, Trung Quốc đang gặt hái lợi ích đáng kể từ mối quan hệ thương mại này".
Tuy nhiên, trong bối cảnh địa chính trị đang tái cấu trúc, việc mất đi thị trường EU là kịch bản mà Bắc Kinh muốn tránh bằng mọi giá.
"Tầm ảnh hưởng của thị trường Mỹ đối với Trung Quốc đang có xu hướng giảm dần. Nếu nhìn ra ngoài Mỹ, chúng ta còn có Đông Nam Á và EU. Trong bối cảnh đó, việc đánh mất thị trường châu Âu chắc chắn là viễn cảnh mà Trung Quốc muốn tránh", ông Ng phân tích.
Tham khảo Financial Times, South China Morning Post (SCMP)
