Trong bối cảnh thế giới đang tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới, “kinh tế tầm thấp” (Low-Altitude Economy - LAE) nổi lên như một “không gian” kinh tế trị giá hàng nghìn tỷ USD.
Theo dự báo của Morgan Stanley, quy mô của kinh tế tầm thấp dự kiến sẽ đạt khoảng 9.000 tỷ USD vào năm 2050. Vì vậy, Hoa Kỳ, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đang đẩy mạnh “cuộc đua” chiếm thị phần và ưu thế trong lĩnh vực đầy mới mẻ này. Đối với Việt Nam, đây không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một cơ hội chiến lược để tạo ra bước đột phá, nâng cao năng suất và khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
"Thời điểm vàng" để bước vào ngành kinh tế tầm thấp
Tại Diễn đàn quốc tế Kinh tế tầm thấp Việt Nam 2025 vừa diễn ra, giới chuyên môn đặt nhiều kỳ vọng vào kinh tế tầm thấp. Theo đó nền kinh tế tầm thấp được hiểu là các hoạt động kinh tế diễn ra ở độ cao dưới 1.000 m, có thể mở rộng đến dưới 5.000 m tùy theo nhu cầu thực tế của từng quốc gia. Các hoạt động này sử dụng công nghệ bay có và không người lái như UAV, thiết bị bay thẳng đứng, cùng hạ tầng, hệ thống quản lý. Các lĩnh vực có thể áp dụng gồm: nông nghiệp, logistics, giám sát môi trường, giao thông, truyền thông và giải trí.
Tại Việt Nam, các công nghệ về thiết bị bay không người lái được xếp vào nhóm công nghệ hàng không, vũ trụ, là một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược mà Việt Nam đặt mục tiêu làm chủ.
Phát biểu tại diễn đàn, ông Vũ Anh Tú - Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT, nhấn mạnh Việt Nam đang đứng trước “thời điểm vàng” để bước vào LAE, mở ra một ngành kinh tế hoàn toàn mới dựa trên công nghệ hàng không, vũ trụ và UAV.
Theo ông, “bầu trời Việt Nam” đang trở thành không gian phát triển chưa từng có tiền lệ cho tăng trưởng kinh tế, đặc biệt khi Đồng bằng sông Cửu Long hiện là vùng ứng dụng UAV lớn nhất cả nước và là nơi nhiều tập đoàn quốc tế chọn làm địa bàn thử nghiệm. Ông ước tính quy mô LAE tại Việt Nam có thể đạt 2-3 tỷ USD vào năm 2030, hướng tới mục tiêu 10 tỷ USD và tạo ra một triệu việc làm vào năm 2035.
Dẫn một số thống kê trên thế giới, ông Tú cho biết thị trường UAV và các dịch vụ liên quan trên thế giới đạt quy mô hàng trăm tỷ USD, tăng trưởng trên 30%/năm. Nhiều quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, UAE... coi đây là ngành chiến lược, được ứng dụng trong nhiều hoạt động như giao hàng bằng drone, taxi bay đô thị, nông nghiệp chính xác, giám sát hạ tầng, cứu hộ cứu nạn.
Theo Đại diện FPT, Việt Nam cũng đã có những bước đi đầu tiên với kết quả tích cực trong lĩnh vực này. Chẳng hạn trong các đợt thiên tai gần đây, các thiết bị bay đã hỗ trợ tích cực trong việc cứu hộ, vận chuyển hàng vào nơi khó tiếp cận.
Ứng dụng và hiệu quả thực tế
Các phân tích tại diễn đàn chỉ ra rằng kinh tế tầm thấp không chỉ mở ra ngành nghề mới mà còn trực tiếp nâng cao năng suất toàn nền kinh tế. Trong nông nghiệp, lĩnh vực chiếm 12–14% GDP và sử dụng tới 40% lao động, UAV đang tạo ra bước nhảy vọt về tự động hóa: một UAV phun thuốc có thể xử lý 67 ha/ngày, trong khi lao động thủ công chỉ đạt khoảng 1 ha. Thị trường robot nông nghiệp Việt Nam được dự báo đạt 400 triệu USD vào năm 2030. Riêng khu vực đồng bằng sông Cửu Long đang có trên 3.000 drone hoạt động phục vụ cho 1,5 triệu ha.
Trong logistics, khi thương mại điện tử hướng tới mốc 63 tỷ USD vào năm 2030, UAV được kỳ vọng giúp giảm mạnh chi phí giao hàng, nhất là tại các khu vực địa hình phức tạp. Những thử nghiệm tại Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lạng Sơn đã mang lại kết quả tích cực. Ở các đô thị lớn, UAV sẽ góp phần quan trọng trong giám sát giao thông, an toàn hạ tầng, quản lý đô thị thông minh và ứng phó khẩn cấp.
Trong lĩnh vực đô thị thông minh, UAV được kỳ vọng trở thành công cụ đắc lực trong giám sát hạ tầng, quản lý giao thông và nâng cao khả năng ứng phó khẩn cấp. Khai thác không gian kinh tế tầm thấp không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn trực tiếp liên quan đến an toàn, an ninh và năng lực phản ứng của quốc gia.
"Những ví dụ này chứng minh nền kinh tế tầm thấp đã hiện diện. Câu hỏi không còn là 'có làm hay không', mà là làm thế nào biến các mảnh ghép thành một bức tranh chiến lược quốc gia", ông Tú nói.
5 giải pháp trọng tâm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tầm thấp
Ở góc độ chính sách, ông Võ Xuân Hoài - Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) đánh giá, nhiều nước đã xem hàng không vũ trụ và UAV là công nghệ chiến lược, và đây là lĩnh vực Việt Nam hoàn toàn có thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị.
Ông cho biết lãnh đạo Chính phủ đã chỉ đạo tạo mọi điều kiện cho hệ sinh thái phát triển, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp nếu gặp khó khăn có thể báo cáo để kịp thời tháo gỡ..
Đồng quan điểm, ông Trần Anh Tuấn -Phó Chủ tịch Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái (AUVS VN) cho rằng Việt Nam có đầy đủ lợi thế để trở thành trung tâm kinh tế tầm thấp: vị trí địa lý và chính trị ổn định, tiềm năng làm chủ công nghệ lõi (phần mềm, AI và hệ thống UTM), năng lực sản xuất phần cứng và hệ sinh thái các ngành công nghiệp phụ trợ đã hoàn thiện.
Để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tầm thấp, ông Tuấn đã đề xuất 5 giải pháp trọng tâm, bao gồm xây dựng hành lang pháp lý linh hoạt, tập trung đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D) trong nước, phát triển các cụm công nghiệp nền kinh tế tầm thấp và trung tâm thử nghiệm, đào tạo nhân lực chất lượng cao và xây dựng hệ sinh thái kết nối toàn diện.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Vũ Anh Tú ví kinh tế tầm thấp như động lực tăng trưởng mới, nơi Việt Nam có thể cất cánh bằng trí tuệ và công nghệ, với sự đồng hành của Nhà nước, doanh nghiệp, trường viện và người dân. Ông nhấn mạnh việc đầu tư vào kinh tế tầm thấp cũng đồng thời thúc đẩy ba trụ cột của thời đại mới: kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tri thức.
Việt Nam hướng đến xây dựng nền tảng công nghệ và nhân lực với 100.000 kỹ sư, doanh thu 2-3 tỷ USD vào năm 2030; đạt trên 10 tỷ USD, tạo 1 triệu việc làm năm 2035. Xa hơn, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất, dịch vụ LAE của khu vực.
“Khi nghĩ về tương lai, nhiều người hướng tới vũ trụ hay sao Hỏa. Nhưng với Việt Nam, tầng tương lai gần nhất lại nằm ngay trong không phận tầm thấp. Nếu nắm bắt cơ hội này, chúng ta không chỉ tạo ra một ngành kinh tế mới mà còn khơi dậy khát vọng của kỹ sư, nhà khoa học; mang đến dịch vụ tốt hơn cho người dân vùng sâu, vùng xa, hải đảo; đồng thời đưa Việt Nam cất tiếng nói mới trên bản đồ công nghệ thế giới”, ông Tú khẳng định.
